USG, czyli badanie ultrasonograficzne, jest jednym z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych. Technologia badania opiera się na wykorzystaniu fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości. Badanie służy do nieinwazyjnego i efektywnego uzyskania obrazu narządów wewnętrznych i tkanek ciała. Na wysoką jakość badań wykonywanych w Centrum Kompleksowej Rehabilitacji wpływ mają kwalifikacje i doświadczenie lekarzy wykonujących USG oraz nowoczesny sprzęt firmy Philips, którym dysponujemy.
Badanie ultrasonograficzne najczęściej kojarzone jest z opieką medyczną nad kobietami w ciąży, jednak ultrasonografia jest wykorzystywana bardzo różnorodnie.
Jest to badanie obrazowe stosowane w celu wizualizacji narządów wewnętrznych, tkanek i innych struktur ciała, co pozwala na wykorzystanie go w takich dziedzinach medycyny, takich jak m.in.:
W zasadzie każda struktura ludzkiego ciała może być poddana badaniu ultrasonograficznego. Najczęściej lekarze kierują na:
Badanie USG – dowiedz się więcej
Czy badanie ultrasonograficzne jest bezpieczne?
Ultrasonografia jest badaniem bezinwazyjnym i bezbolesnym, a uzyskane wyniki pozwalają na dużą precyzję diagnozy. Ponieważ do badanie ultrasonograficznego nie stosuje się – jak w przypadku np. rentgena – stosowania promieniowania jonizującego, badanie to można wykonywać u kobiet w ciąży, czy małych dzieci. Nie ma też ograniczeń ilościowych. W przeciwieństwie do badań z użyciem promieni X, USG – np. USG jamy brzusznej – może być stosowane tak często jak to konieczne bez ryzyka dla Pacjenta czy Pacjentki, nawet ciężarnej. U dzieci, w tym noworodków bezpiecznie wykonywane jest np. USG przezciemiączkowe. Nie jest wymagana ochrona podczas przeprowadzania badania, ze względu na brak czynników szkodliwych dla zdrowia.
Jak wygląda badanie USG?
Podczas badania ultrasonograficznego Pacjent/ka leży albo siedzi na kozetce. Konieczne jest odsłonięcie obszaru skóry objętej badaniem, ponieważ podczas badania używany jest specjalny żel. Specjalista wykonujący badanie przesuwa sondę ultrasonograficzną po badanym obszarze. Sonda emituje fale dźwiękowe, które przenikają przez tkanki i narządy wewnętrzne ciała. Odbite od struktur wewnętrznych ultradźwięki są z powrotem odbierane przez sondę i przetwarzane na obraz, który można obserwować na monitorze. Lekarz ogląda narządy i struktury wewnętrzne w czasie rzeczywistym, może też komentować to, co widzi i na bieżąco poinformować Pacjenta/Pacjentkę. Po zakończeniu badania urządzenie drukuje zdjęcie badanego obszaru, a lekarz zamieszcza opis badania. Pacjentki często chcą wiedzieć jeszcze podczas badania USG piersi, czy lekarz zauważył jakieś zmiany i w przeciwieństwie chociażby do mammografii, uzyskanie takich informacji jest możliwe na bieżąco.
Zalety badania ultrasonograficznego
Na pewno na pierwszym miejscu jest bezpieczeństwo tej metody diagnostycznej. Badanie ultrasonograficzne nie korzysta z promieniowania jonizującego, jest nieinwazyjne i nie ma skutków ubocznych. Jest to badanie precyzyjne i pozwala na dokładną lokalizację ewentualnych zmian, a przy tym pozwala na szybką diagnozę. Wynik jest dostępny natychmiast, co pozwala na szybkie podjęcie działań terapeutycznych. Warto też zaznaczyć, że badanie ultrasonograficzne jest proste i zwykle nie wymaga żadnego przygotowania ze strony pacjenta. Wyjątkiem jest USG jamy brzusznej, jednak nie są to przygotowania uciążliwe.
Jak się przygotować do USG jamy brzusznej?
Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej jest nieco bardziej „wymagającym” badaniem pod względem przygotowania. Trzeba pamiętać, że obecność gazów w jamie brzusznej może utrudnić uzyskanie dokładnych wyników badania. Podczas umawiania USG jamy brzusznej Pacjent\ka zazwyczaj otrzymuje zalecenia postępowania, które obejmują:
- rezygnację produktów, które mogą powodować wzdęcia, takich jak cebula, fasola, brokuły, kapusta i napoje gazowane na 24 godziny przed badaniem
- przyjęcie środka ułatwiającego pozbycie się gazów z organizmu w określonej dawce i czasie
- unikanie palenia papierosów i picia alkoholu
Ponadto należy przyjść na badanie w wygodnym ubraniu umożliwiającym odsłonięcie brzucha. Nie trzeba być na czczo, chyba, że lekarz zaleci inaczej.
Zawsze należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, świeżych urazach oraz zadać ewentualne pytania, by rozwiać wątpliwości dotyczące badania ultrasonograficznego.
Kiedy jest wskazane USG przezciemiączkowe?
USG przezciemiączkowe jest zwykle zlecane przez neonatologa lub pediatrę w momencie, kiedy coś wzbudzi czujność lekarza lub rodziców/opiekunów noworodka. Może to być uwypuklenie ciemienia (miękkiej tkanki znajdującej się na głowie noworodków), jej pulsowanie, również niepokojący szybki wzrost obwodu główki. Badanie wykonuje się również, by wykluczyć lub zdiagnozować schorzenia neurologiczne, np. w przypadku powtarzających się drgawek u dziecka. Może być też zlecone w przypadku podejrzenia rozszczepienia ciemiączka.
USG tarczycy – kiedy i dla kogo wskazane?
Badanie ultrasonograficzne tarczycy pozwala na ocenę wielkości, kształtu, struktury, a także obecności guzków lub innych nieprawidłowości tego narządu.
Objawy, które mogą wskazywać na nieprawidłowe działanie tarczycy to m. in.:
- powiększenie tarczycy
- wyczuwalne w badaniu palpacyjnym guzki w jej obszarze
- niepokojąco szybki lub wolny rytm serca
- problemy z koncentracją
- zmiany masy ciała – nadmierne chudnięcie lub tycie bez innych wyraźnych przyczyn
- przewlekłe zmęczenie
- problemy z przemianą materii
- zmiany nastroju
- problemy z odpornością
- problem skórne
USG tarczycy wykonuje się też w przypadku podejrzenia guzów i woli tarczycy, chorób autoimmunologicznych (choroba Hashimoto), a także kontroli skuteczności leczenia. Kobiety po czterdziestym roku życia powinny wykonywać USG tarczycy w ramach badań profilaktycznych co 2 lata, ponieważ ryzyko chorób tego narządu u kobiet wzrasta wraz z wiekiem.
Profilaktyka raka, a USG piersi
W celach profilaktyki nowotworów, kobiety między 20 a 30 rokiem życia powinny wykonywać USG piersi minimum co 2 lata, a po 30 roku życia – co rok. Badanie to służy wykrywaniu torbieli, guzków, guzków węzłowych oraz innych zmian w tkance gruczołowej. Oczywiście, istotne jest też samobadanie piersi oraz badanie palpacyjne podczas wizyty u ginekologa. W razie stwierdzenia obecności zgrubień, guzków, nietypowych wycieków z sutków, bólu czy zmian w wyglądzie biustu, USG piersi jest zwykle pierwszym zlecanym przez lekarza badaniem.
Badanie dopplerowskie czyli USG Doppler
Badanie dopplerowskie umożliwia ocenę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. Najczęściej jest wykonywane na szyi, głowie, sercu, jamie brzusznej, kończynach dolnych i górnych oraz na narządach płciowych. USG Doppler jest często zlecane podczas diagnozowania chorób naczyń krwionośnych, takich jak miażdżyca, zakrzepica czy tętniak. Może być także stosowane w przypadku chorób serca, czy nadciśnienia tętniczego. Stanowi ważny element profilaktyki tych schorzeń.
USG kolana – kiedy kolano boli lub „strzyka”
Najczęściej na USG kolana trafiają Pacjentki i Pacjenci zaniepokojeni bólem, obrzękiem czy uczuciem strzykania albo przeskakiwania w kolanie. Lekarz zleci ultrasonografię stawu kolanowego po urazach, jeśli podejrzewa osteoartrozę lub inny rodzaj zwyrodnienia stawu kolanowego, a także w celu monitorowanie postępu leczenia. USG kolana wykonuje się przed i po operacji kolana lub terapii fizykalnej, aby uzyskać obraz struktur anatomicznych tego stawu i ocenić postęp zmian czy konieczny zakres ingerencji chirurgicznej.
USG serca – kiedy warto wykonać?
USG serca jest jednym z badań wykonywanych w ramach profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego. Osoby po 40 roku życia, szczególnie z tzw. grup ryzyka powinny wykonywać je przynajmniej raz do roku. Z punktu widzenia profilaktyki, bardzo ważna jest ocena wielkości i kształtu tak całego organu, jak i poszczególnych komór serca, grubości jego ścian serca etc. Podczas USG serca lekarz widzi też jak działają zastawki oraz może śledzić przepływy krwi przez serce. Badanie pozwala wykryć nieprawidłowości w funkcjonowaniu tego organu, a także zmiany na tkankach, takie jak ubytki w ścianach serca, skrzepy krwi, guzy, torbiele.
Wskazaniami do cyklicznego wykonywania badania USG serca są:
- niewydolność tego organu
- stwierdzona choroba wieńcowa
- nadciśnienie tętnicze
- zaburzenia rytmu serca
- wrodzone wady serca
- kontrola leczenia chorób serca
USG jąder – męska profilaktyka
Usg jąder powinno być przeprowadzane u mężczyzn w przypadku, gdy odczuwają oni ból lub dyskomfort w ich okolicy. Wskazaniem do badania są też niepokojące zmiany, takie jak obrzęk lub guzki. U chłopców wykonuje się USG jąder by wykluczyć wady wrodzone, takich jak np. niezstąpienie jąder do worka mosznowego. Ultrasonografia ma też na celu wykrycia zmian patologicznych w obrębie jąder i najądrzy u mężczyzn. Istnieje wiele schorzeń, które mogą być wcześnie wykryte poprzez badanie ultrasonograficzne i odpowiednio leczone. Są to m.in.
- rąk jądra
- zapalenie najądrza
- torbiele jąder
- przepuklina pachwowa
Urolog zleci też USG jądra, jeśli Pacjent planuje dokonanie zabiegu wazektomii, by ocenić prawidłowość budowy i funkcjonowania organu.
USG żył kończyn dolnych
Badanie USG żył kończyn dolnych jest często zlecane przez specjalistę flebologa. Badanie ultrasonograficzne nóg daje możliwość oceny przepływu krwi w żyłach i pozwala na wykrycie ewentualnych zaburzeń krążenia. Badanie USG żył pozwala na zidentyfikowanie ewentualnych przeszkód w przepływie krwi – mogą to być skrzepliny, zwężenia czy zatorowość.
Badanie USG żył kończyn dolnych jest wykonywane zwykle u Pacjentek i Pacjentów z żylakami, podejrzeniem zakrzepicy żył oraz zatorowości płucnej. Do wskazań do tego badania należą zaobserwowane obrzęki, zmiany w wyglądzie skórny, czy owrzodzenia, obrzęki i opuchlizna.
USG układu moczowego
Wiele problemów i dolegliwości ze strony układu moczowo-płciowego jest możliwe do szybkiego zdiagnozowania dzięki badaniu ultrasonograficznemu . Ultrasonografia może obejmować USG pęcherza moczowego, USG nerek, USG miednicy mniejszej czy USG jąder u mężczyzn. USG układu moczowego jest zalecane w przypadku podejrzenia:
- kamicy nerkowej
- obecności guzków
- wodonercza
- nowotworów
- zapalenie pęcherza moczowego
- kiedy zdarzają się problemy z przepływem moczu
USG ortopedyczne
Badanie przez lekarza ortopedę – tak dziecięcego, jak i dorosłych – może zakończyć się wystawieniem skierowania na USG ortopedyczne. Oprócz USG kolana, często zlecane jest USG stawów biodrowych. Jest to związane z coraz liczniej występującymi w populacji schorzeniami narządu ruchu. Badanie ultrasonograficzne ortopedyczne pozwala na wizualizację struktur tkanek takich jak mięśnie, ścięgna, stawy, więzadła i kości. Badanie przydaje się w diagnostyce chorób i urazów układu mięśniowo-szkieletowego. Częstymi wskazaniami są:
- urazy stawów
- choroby zwyrodnieniowe stawów
- zapalenia stawów
- skręcenia i inne urazy
- naderwania mięśni i ścięgien
- guzy i inne zmiany patologiczne
- obrzęki niewiadomego pochodzenia
- ból
- ograniczenie zakresu ruchu
