Zespół metaboliczny – kiedy?

Zespół metaboliczny, to poważny problem zdrowotny występujący głównie w krajach rozwiniętych i rozwijających się. W Polsce szacuje się, że dotyka on ponad 25 proc. osób dorosłych.

Jego rozpoznanie wiąże się z wysokim ryzykiem rozwoju chorób, takich jak cukrzyca typu 2, zaburzenia hormonalne, choroba niedokrwienna serca, zawał, udar czy upośledzenia funkcji nerek i wątroby.

Czym jest zespół metaboliczny?

Zespół metaboliczny nie jest odrębną jednostką chorobową.  To współwystępowanie wzajemnie powiązanych czynników zwiększających ryzyka rozwoju chorób sercowo- naczyniowych, cukrzycy.

Zespół metaboliczny – przyczyny

Do rozwoju zespołu metabolicznego przyczynia się niehigieniczny styl życia tj. niska aktywność fizyczna, nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które doprowadzają do nadwagi lub otyłości.  Jednakże mogą to również być uwarunkowana genetycznie.  Do rozwoju zespołu metabolicznego przypisuje się również nieprawidłowości na osi podwzgórze-przysadka-nadnercza przez zaburzoną produkcję i wzrostu stężenia kortyzolu, co niewątpliwe wpływa na rozwój otyłości brzusznej i wszystkich powikłań wynikających z tej choroby.

Rozpoznanie

Do jego rozpoznania niezbędne jest wystąpienie u pacjenta otyłości brzusznej oraz przynajmniej dwóch z następujących kryteriów zespołu metabolicznego:

• stężenie trójglicerydów we krwi powyżej 150 mg/dl,
• stężenie cholesterolu HDL we krwi u kobiet < 50 mg/dl, a u mężczyzn < 40 mg/dl,
• wartości stężenia glukozy we krwi na czczo > 100 mg/dl lub leczenie cukrzycy typu 2,
• ciśnienie tętnicze krwi > 130/85 mm Hg lub leczenie nadciśnienia tętniczego.
• zwiększony obwód talii (w populacji europejskiej ≥ 80 cm u kobiet i ≥ 94 cm u mężczyzn).

Zespół metaboliczny – leczenie

Warto wiedzieć, że w leczeniu zespołu metabolicznego ogromną rolę odgrywa zdrowy styl życia, prawidłowe żywienie, aktywność fizyczna, oraz regularne badania laboratoryjne. Odpowiednio skomponowana jadłospis stanowi jeden z ważnych elementów leczenia.  Za pomocą dobrze skomponowanej diety jesteśmy w stanie nie tylko zredukować masę  ciała, ale również poprawić parametry metaboliczne, takie jak stężenie glukozy we krwi, poziom trójglicerydów i cholesterolu oraz ciśnienie tętnicze. Najważniejszym zadaniem leczenia żywieniowego jest zmniejszenie ilości wisceralnej tkanki tłuszczowej zlokalizowanej w obrębie talii pacjenta (otyłość brzuszna, wisceralna). Należy wiedzieć, że tłuszcz ten nie pełni tylko roli zapasowej. Jest bardzo niebezpieczny. Otacza narządy wewnętrzne: serce, wątrobę, płuca. Pogarszając tym samym ich funkcjonowanie.

Jadłospis w zespole metabolicznym

Jadłospis w zespole metabolicznym powinien być planowany indywidualnie w oparciu o: zapotrzebowanie energetyczne, współistniejące problemy zdrowotne oraz preferencje pacjenta.

Należy zwrócić szczególną uwagę na spożycie składników pokarmowych, takich jak nasycone kwasy tłuszczowe, kwasy tłuszczowe typu trans, cukier, fruktoza, czyli cukier owocowy i sól.

Należy ograniczyć spożycie:

• tłustych mięs, wędlin i przetworów mięsnych,
• tłustego nabiału, masła, słodzone jogurty, maślanki owocowe
• tłuszczu kokosowego,
• wypieków cukierniczych tj. ciasta z kremem, tortów
• słodyczy (cukierki, batony, czekolady),
• przekąsek typu chipsy, paluszki, krakersy
• produktów smażonych w głębokim tłuszczu,
• słodzonych napojów gazowanych i niegazowanych,
• pokarmów typu fast food,
• soli oraz przypraw, które ją zawierają, np. typu „maggi”, kostek rosołowych,
• pokarmów słonych typu solone śledzie, konserwy, zupki chińskie,
• produktów zawierających syrop glukozowo-fruktozowy typu ketchup, soki do rozcieńczania, niektóre produkty light,
• zrezygnować z produktów wysokoprzetworzonych
• alkohol – najlepiej zrezygnować całkowicie,
• palenie papierosów – zrezygnować całkowicie.

Zalecenia żywieniowe

• Należy spożywać regularne posiłki, których ilość powinna być dostosowana do trybu życia.
• Zaleca się także spożywanie przynajmniej pół kilograma różnokolorowych warzyw i owoców (z przewagą tych pierwszych).  
• picie minimum 1,5 litra płynów z dużym udziałem niegazowanej wody mineralnej średniozmineralizowanej.
• Należy sięgać po pełnoziarniste produkty zbożowe
• Zamiast soli używać ziół do przyprawiania potraw.
• Posiłki najlepiej przygotowywać, stosując techniki takie jak gotowanie na parze, w wodzie, pieczenie bez tłuszczu oraz duszenie bez obsmażania.
• W diecie przy zespole metabolicznym dobrze jest uwzględnić rośliny strączkowe i tłuste ryby morskie (jako źródło kwasów omega)
• Zalecane jest również spożywanie kontrolowanych ilości olejów roślinnych, orzechów i pestek.
• Najbardziej  zalecaną dietą w przypadku wystąpienia zespołu metabolicznego jest  dieta śródziemnomorska oraz DASH.  Zanim jednak zastosujesz skonsultuj się najpierw z lekarzem lub dietetykiem klinicznym.
• Ważnym i nieodłącznym elementem leczenia jest regularna, umiarkowana aczkolwiek dostosowana do aktualnego stanu zdrowia codzienna aktywność fizyczna.