Elektroterapia jest bardzo szerokim zagadnieniem zarówno pod kątem zastosowania jak i ilości dostępnych rodzajów prądów. W związku z tym prąd terapeutyczny możemy podzielić na jego rodzaj czyli prąd stały (galwanizacja, jonoforeza), prąd zmienny oraz elektrostymulacje która może być zarówno prądem stałym jak i zmiennym. Elektroterapie prądem zmiennym dzielimy zaś na prądy małej częstotliwości ( prądy diadynamiczne, prądy traberta, prądy TENS, tonolizę), prądy średniej częstotliwości (prądy interferencyjne Nemeca, prądy Kotza) oraz prądy wielkiej częstotliwości czyli diatermie.
Jakie są rodzaje prądów?
Elektroterapia prądem stałym
Galwanizacja – pod wpływem prądu galwanicznego dochodzi do nasilenia procesów elektrochemicznych, elektrolitycznych i elektrotermicznych. Zwiększeniu ulega wymiana wody między komórkami a płynem tkankowym co poprawia funkcje odżywcze tkanek. Bardzo istotnym efektem galwanizacji jest rumień cieplny powstający podczas zabiegu. Ma to związek z silnym rozszerzeniem się naczyń krwionośnych w obszarze poddanym galwanizacji co powoduje znaczne przekrwienie tkanek. Wzrost przekrwienia tkanek powoduje ich lepsze odżywienie, zmniejszenie wysięków i obrzęków, przyspiesza procesy regeneracyjne oraz działa przeciwbólowo.
Wskazania do galwanizacji:
• nerwobóle i polineuropatie
• obwodowe porażenia
– schorzenia reumatyczne
• zespoły bólowe stawów i kręgosłupa
• stany pourazowe stawów i mięśni
• zaburzenia naczyniowe i naczynioruchowe
• utrudniony zrost kostny
Jonoforeza – jest to wprowadzenie leku do tkanki za pomocą prądu galwanicznego. Aplikowany lek o określonej jonizacji (dodatniej lub ujemnej) umieszcza się pod elektrodą o tej samej biegunowości (dodatniej lub ujemnej) dzięki czemu jony leku są odpychane poprzez działanie prądu od elektrody i wpychane w głębsze warstwy naszych tkanek.
Wskazania do jonoforezy:
• stany pourazowe stawów i mięśni
• przykurcze
• blizny
• zmiany zapalne okołostawowe, mięśni, ścięgien i innych tkanek miękkich
• zespoły bólowe na tle chorób reumatycznych
• neuralgie i bóle korzeniowe (rwa kulszowa, rwa ramienna/barkowa)
• zapalenia gardła, krtani oraz zatok
Prąd zmienny małej częstotliwości – Prądy diadynamiczne
Prądy diadynamiczne są to prądy składające się z różnych sekwencji w zależności od potrzeby terapeutycznej. Wykazują one bardzo silne działanie przeciwbólowe, zwiększają ukrwienie i zależności od częstotliwości zwiększają lub zmniejszają napięcie mięśni.
Wskazania do prądów diadynamicznych:
• stany po urazach stawów mięśni i ścięgien
• zespoły bólowe w następstwie urazów
• zaniki mięśniowe
• choroby zwyrodnieniowe stawów
• zapalenia okołostawowe
• zespoły bólowe
• rwa kulszowa
• dyskopatia
• nerwobóle
• zespoły naczyniowe i naczynioruchowe
• zaburzenia troficzne
• półpasiec
• odmrożenia
Prąd zmienny małej częstotliwości – Prądy traberta
Prądy traberta są prądami w których elektrody układamy bezpośrednio na kręgosłupie. Wykazują one silne działanie na układ nerwowy w jego części wegetatywnej, czuciowej i ruchowej. Poprzez działanie nocyceptywne mają właściwości silnie przeciwbólowe.
Wskazania do prądów traberta:
• stany pourazowe stawów i mięśni z silnym zespołem bólowym
• nasilone bóle stawów i kręgosłupa na tle zwyrodnieniowym
• przeciążeniowe bóle mięśniowe i stawowe, wzmożone napięcie mięśniowe
• ZZSK
• zespoły korzeniowe
• dyskopatie
• nerwobóle
• zaburzenia krążenia obwodowego
Prąd zmienny małej częstotliwości – Prądy Tens
Prądy TENS są jednym z najpopularniejszych zabiegów elektroterapii. Tensy są przyjemne dla pacjenta, który powinien odczuwać w trakcie zabiegu tylko delikatne mrowienie lub wibracje. Głównym działaniem prądów TENS jest działanie przeciwbólowe w stanach ostrych i przewlekłych. Zabiegi Tens wpływają również na poprawę krążenia obwodowego w obszarze zabiegowym oraz na poprawę kostnienia w opóźnionym zroście kostnym.
Wskazania do prądów Tens:
• przewlekłe i ostre zespołu bólowe o znanej etiologii
• bóle w stanach pourazowych i pooperacyjnych
• choroby reumatyczne i zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa
• miopatie i zaniki mięśni z nieczynności
• korzeniowe zespoły bólowe
• neuralgie, neuropatie i inne schorzenia nerwów obwodowych
• zaburzenia ukrwienia obwodowego
• opóźniony zrost kostny
Prąd zmienny małej częstotliwości – Tonoliza
Tonoliza
Tonoliza jest prądem wykorzystywanym w leczeniu porażeń spastycznych. Metoda ta polega na wywołaniu skurczu mięśnia spastycznego po którym następuje krótkie rozluźnienie a w tym czasie pobudzany jest mięsień antagonistyczny. Efektem jest zmniejszenie spastyczności mięśni i przywrócenie równowagi fizjologicznej
Wskazania do tonolizy:
w stanach po udarze lub urazie mózgu
po urazach rdzenia kręgowego
po operacjach neurologicznych w obrębie mózgu
stwardnienie rozsiane (SM)
mózgowe porażenie dziecięce (MPD)
kręcz karku na tle czynnościowym
Prąd zmienny średniej częstotliwości – Prądy interferencyjne Nemeca
Działania prądów interferencyjnych jest zbliżone do działania prądów małej częstotliwości. Mają one jednak głębszy i większy zasięg oddziaływania na tkanki. Głównie wykazują następujące działanie terapeutyczne:
• przeciwbólowe
• pobudzające do skurczu mięśnie szkieletowe
• usprawniające krążenia obwodowego po przez rozszerzenie naczyń krwionośnych
• zmniejszenie napięcia nerwów współczulnych
• poprawę odżywienia tkanek i poprawę przemiany materii
Wskazania do prądów interferencyjnych:
• zespoły bólowe narządu ruchu pourazowe i zwyrodnieniowe
• zanik mięśni z bezczynności
• zaburzenia krążenia obwodowego
Prąd zmienny średniej częstotliwości – Prądy Kotza
Prądy KOTZA są rodzajem elektrostymulacji jednak efekt poburzenia mięśnia nie występuje na przebiegu mięśnia a bezpośrednio pod elektrodami. W wyniku stymulacji KOTZA dochodzi do skurczów głębiej położonych włókien mięśniowych. Prądy KOTZA elektrostymulacji mięśni osłabionych gdyż powodują one wyraźny wzrost siły i przyrost masy mięśniowej oraz poprawiają metabolizm. Prądy KOTZA stosowane są u sportowców jako element treningu mięśniowego mięśni osłabionych po kontuzji oraz może być wykorzystywany jako element rozgrzewki.
Wskazania do prądów KOTZA:
• zaniki mięśniowe z unieruchomienia
• wspomaganie treningu siłowego lub wytrzymałościowego mięśni
• trening mięśniowy
• stymulacja mięśni
• stymulacja wzrostu kostnego
• w bólach przewlekłych o znanej etiologii
Elektrostymulacja
Zabieg elektrostymulacji wykorzystywany jest do wzmacniania mięśni i pobudzania układu nerwowego. Elektrostymulacje wykonuje się poprzez umieszczenie elektrody czynnej w punkcie motorycznym mięśnia. Powoduje to silny skurcz mięśnia a następnie jego rozluźnienie. W elektrostymulacji wykorzystujemy zwykle jeden z dwóch rodzajów impulsów. Impuls prostokątny zaleca się u osób z osłabieniem siły mięśniowej na skutek nieużywania mięśni lub po urazach czy operacjach. Jednak mięsień musi mieć sprawne unerwienie. Impuls trójkątny stosowany jest w przypadku mięśni odnerwionych a szczególne jego zastosowanie jest przy porażeniach wiotkich. Ma to na celu zminimalizowanie skutków niedostatecznej stymulacji nerwowej na układ mięśniowy.
Wskazania do elektrostymulacji:
• osłabienie mięśni w wyniku nieużywania
• osłabienie mięśni po kontuzjach, zabiegach operacyjnych
• porażenie wiotkie
• stwardnienie rozsiane (SM)
• stwardnienie zanikowe boczne (SLA)
• udar mózgu
• stany po zabiegach neurochirurgicznych w obrębie mózgu i obwodowego układu nerwowego
• porażenie nerwu twarzowego
