Zespół cieśni nadgarstka

Data publikacji: 08-03-2023

Jedna z najczęściej spotykanych neuropatii (100 przypadków na 100 000 przypadków) to zespół cieśni nadgarstka. Dotyka wiele grup zawodowych, zwykle osoby po 40 roku życia. Nieleczony, może prowadzić nawet do niedowładów dłoni i inwalidztwa. Objawów nie warto „przeczekiwać” i czekać, aż same przejdą. Szybka diagnoza, rehabilitacja, w niektórych przypadkach operacja chirurgiczna to szansa na życie bez bólu, w pełni sprawności.

Spis treści

Co to jest zespół cieśni nadgarstka?

Od roku 1939 jest to jednostka chorobowa, a przy tym jednak z dwóch powszechnych neuropatii w obrębie ręki. Neuropatia ta ma charakter uciskowy, co oznacza, że jest schorzeniem, w którym występuje nacisk na nerw obwodowy. Daje objawy bólowe i obrzęk, uniemożliwia swobodne poruszanie dłonią. Zespół cieśni nadgarstka widnieje w rejestrze chorób zawodowych, co świadczy o częstości jego występowania i powiązaniu z wykonywaną przez wiele godzin dziennie pracą. Szczególnie narażone na powstanie tej neuropatii są osoby pracujące z myszką komputerową, klawiaturą czy narzędziami wymagającymi wielokrotnych powtórzeń tego samego ruchu nadgarstkiem. Cierpią na nią też muzycy klawiszowi, pracownicy fabryk wykonujący ruchy monotypowe, dentyści, a nawet osoby dużo jeżdżące na rowerze.

Jakie są przyczyny?

Czasami nie jest możliwe dokładne ustalenie przyczyny powstania tej neuropatii, jednak generalnie rozwija się ona skutek długotrwałego ucisku wywieranego na nerw pośrodkowy. Jest to jeden z nerwów dłoni przebiegający przez kanał nadgarstka. Stan zapalny tego nerwu lub tkanek w jego otoczeniu może powodować obrzęk i idący za nim ucisk. Poza przeciążeniami na skutek wykonywania powtarzalnych ruchów nadgarstkiem, zespół cieśni nadgarstka może być spowodowany również złamaniami kości, chorobami reumatycznymi czy zaburzeniami hormonalnymi. Czynnikiem obciążającym jest też podeszły wiek, nadmierna masa ciała czy zaburzenia naczynioruchowe czy mięśniowo-szkieletowe. Neuropatia ta dotyka także czasami kobiet w ciąży.

Zespół cieśni nadgarstka – objawy

Zespół cieśni nadgarstka objawia się przede wszystkim uczuciem drętwienia i bólem chorego nadgarstka. Na początku te symptomy występują głównie w nocy. Chorzy budzą się i wykonują ręką gest strzepywania, co przynosi im ulgę. W kolejnej fazie neuropatii, ból pojawia się już także w ciągu dnia – tak w spoczynku jak i kiedy dłoń pozostaje w ruchu. Dalsze objawy tego schorzenia to:

zaburzenia czucia powierzchownego w końcówkach palców
mrowienie, „prąd” w obrębie dłoni
zanik mięśni kciuka
problemy z wykonywaniem codziennych czynności (osłabienie siły mięśniowej, wypadające z rąk przedmioty, niemożliwość wykonywania precyzyjnych ruchów ręką, utrudnione zaciskanie dłoni (np. w pięść lub na szklance))
zaburzenia czucia,
odczucia bólowe i drętwienie sięgające do barku i ramienia

Objawy nasilają się kiedy ręka jest uniesiona. Ulgę przynosi rozmasowanie, strzepnięcie, opuszczenie dłoni. Jest to jednak ulga doraźna; objawy nieleczonej neuropatii mają tendencje do nawracania i nasilania się.

Testy i diagnoza

Istnieje kilka metod diagnozowania tej neuropatii. Istnieją testy badające kondycję nerwu przyśrodkowego i stan nadgarstka – np. test Phalena, odwrotny test Phalena, test Durkana, test Tinela – które pozwalają jeszcze w gabinecie specjalisty w sposób nieinwazyjny ocenić, czy mamy do czynienia z zespołem cieśni nadgarstka. Testy i wywiad medyczny są wykonywane przez lekarza, najczęściej ortopedę. Kolejne badania mogą obejmować USG, RTG, rezonans magnetyczny czy badania przewodnictwa nerwowego, do których można zaliczyć elektromiografię i EMG. Wymienione wyżej testy są także możliwe do wykonania podczas wizyty u fizjoterapeuty. Lekarzowi lub fizjoterapeucie należy opowiedzieć o wykonywanej pracy, czynnikach obciążających oraz opisać rodzaj i określić czas występowania objawów.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie

Podjęte środki zawsze zależą od stanu pacjenta. Na ogół zaczyna się od fizjoterapii i podania leków, w tym iniekcjami sterydów by zmniejszyć stan zapalny i obrzęk. Stosuje się teżprzecizwzapalne i przeciwobrzękowe żele i maści stosowane na skórę. Te metody mają pozwalać na zmniejszenie ucisku na nerw. Czasami specjalista rekomenduje założenie ortezy albo szyny w celu odciążenia nadgarstka i wymuszenia jego stałej pozycji. To pozwala na zmniejszenie obciążenia ręki i zwiększenie przestrzeni kanału nadgarstka.

Jeśli te środki okażą się niewystarczające lub jeśli zespół cieśni nadgarstka nawraca, sięga się po skuteczniejszą metodę – zabieg odbarczenia nerwu pośrodkowego. Jest to zabieg chirurgiczny, wykonywany na ogół w ciągu jednego dnia (nie jest wymagane zostanie pacjenta na noc w szpitalu). Operacja jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym, jest bezpieczna i przy prawidłowym przebiegu nie daje skutków ubocznych większych niż czasowy obrzęk. Operacje zespołów nerwów obwodowych są od lat wykonywane w CKR na Oddziale Ortopedii i Chirurgii Kręgosłupa.

Zapobieganie i rehabilitacja

Jeśli tylko to możliwe, należy zapobiegać rozwojowi zwyrodnień i neuropatii. Zespół cieśni nadgarstka to często wynik nieprawidłowej pozycji podczas pracy (np. myszką komputerową czy na klawiaturze). Dobrze jest używać ergonomicznych podkładek pod mysz, a w przypadku kiedy powtarzalne ruchy dłonią są nie do uniknięcia – wspomóc się np. kinesjotapingiem. Zarówno po operacji jak i przed albo w celu uniknięcia jej, korzystne będą ćwiczenia odbywane pod okiem rehabilitanta i zabiegi fizjoterapeutyczne zlecone przez specjalistę. Fizjoterapia oferuje wiele możliwości zmniejszenia bólu, lepszego gojenia się blizn pooperacyjnych i przyspieszenia powrotu do sprawności kończyny. Do metod fizykoterapeutycznych zalecanych przez specjalistów przy zespole cieśni nadgarstka można zaliczyć:

oraz wiele innych, dostępnych również w przychodniach CKR.