Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – co warto wiedzieć?

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), znane również jako choroba Bechterewa, to przewlekła choroba zapalna, która atakuje głównie stawy krzyżowo-biodrowe oraz kręgosłup. W wyniku postępującego procesu zapalnego dochodzi do stopniowego usztywnienia kręgosłupa, co może znacznie ograniczyć jego ruchomość. ​

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa objawy

​Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to przewlekła choroba zapalna, która w miarę postępu może prowadzić do zaawansowanych objawów, znacznie wpływających na codzienne życie pacjenta.

Wśród najczęstszych objawów ZZSK wyróżnia się:​

• ból i sztywność pleców – ból najczęściej pojawia się w dolnej części kręgosłupa, promieniując do pośladków, pachwin czy stawów kolanowych. Charakterystyczne jest nasilenie bólu w godzinach nocnych i porannych, a także uczucie sztywności, która ustępuje po rozpoczęciu aktywności fizycznej
• ograniczenie ruchomości – postępujące zapalenie prowadzi do ograniczenia zakresu ruchu kręgosłupa, co utrudnia wykonywanie codziennych czynności, takich jak zakładanie skarpetek, sięganie na wysoką półkę czy wstawanie z siedzenia
• zmęczenie – pacjenci często odczuwają chroniczne zmęczenie, które może wynikać z przewlekłego stanu zapalnego oraz zakłóconego snu spowodowanego bólem. ​

W miarę postępu choroby, objawy mogą obejmować również inne stawy, takie jak biodra czy barki, prowadząc do ich bólu i ograniczenia ruchomości. Dodatkowo, zmiany w postawie ciała, takie jak pochylenie do przodu sylwetki (tzw. sylwetka narciarza), mogą pojawić się w wyniku usztywnienia kręgosłupa.

Jak diagnozuje się ZZSK?

Diagnoza zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa opiera się na szczegółowym wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz wynikach badań diagnostycznych. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad, uwzględniając objawy zgłaszane przez pacjenta, takie jak ból pleców, sztywność, szczególnie rano, oraz ewentualne zmiany postawy ciała. Istotne jest także ustalenie, czy pacjent ma w rodzinie osoby cierpiące na ZZSK, ponieważ choroba ma podłoże genetyczne, a obecność genu HLA-B27 zwiększa ryzyko zachorowania.

Kolejnym krokiem jest badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia zakres ruchomości kręgosłupa i stawów obwodowych. Zazwyczaj stosuje się testy oceny sztywności pleców, takie jak test Schobera, który pozwala określić, jak bardzo ograniczona jest ruchomość kręgosłupa. W diagnostyce pomocne są także badania obrazowe, takie jak rentgen, który może ujawnić charakterystyczne zmiany w obrębie stawów krzyżowo-biodrowych oraz kręgosłupa, a także rezonans magnetyczny, który pozwala ocenić stopień zapalenia stawów i obecność ewentualnych zmian w tkankach miękkich. Ponadto, lekarz może zlecić badania laboratoryjne, w tym oznaczenie poziomu markerów zapalnych, takich jak białko C-reaktywne (CRP) oraz szybkość opadania erytrocytów (OB), które mogą wskazywać na aktywność zapalenia w organizmie. Obecność genu HLA-B27 również może pomóc w postawieniu diagnozy, chociaż nie jest to jedyny wyznacznik choroby. Właściwa diagnoza ZZSK wymaga kompleksowej oceny klinicznej, a wczesne rozpoznanie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i spowolnienia postępu choroby.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – leczenie

Leczenie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa jest wieloaspektowe i obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i terapię fizyczną. Celem leczenia jest kontrolowanie objawów, spowolnienie postępu choroby, poprawa jakości życia pacjenta oraz utrzymanie jak największej ruchomości kręgosłupa. Duże znaczenie ma wczesna diagnoza i wdrożenie odpowiednich metod leczenia, które pozwalają zminimalizować ryzyko poważnych powikłań, takich jak usztywnienie kręgosłupa i utrata funkcji stawów.

Pierwszym krokiem w leczeniu są leki przeciwzapalne, w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne, które pomagają złagodzić ból oraz stan zapalny w stawach. Leki te skutecznie redukują objawy, takie jak sztywność pleców, zwłaszcza w początkowych stadiach choroby. W przypadku zaawansowanego zapalenia, stosuje się leki modyfikujące przebieg choroby (DMARD), które pomagają spowolnić postęp choroby i zmniejszyć aktywność zapalną. Dla pacjentów, u których leczenie farmakologiczne nie przynosi wystarczających rezultatów, wprowadza się terapię biologiczną. Leki biologiczne, takie jak inhibitory TNF-alfa blokują działanie substancji zapalnych, które odgrywają kluczową rolę w procesie zapalnym. Terapia biologiczna jest skuteczna w przypadkach opornych na inne leki i może znacząco poprawić jakość życia pacjentów, zmniejszając ból oraz poprawiając ruchomość stawów.

Równolegle z farmakoterapią, pacjentom zaleca się rehabilitację, która ma na celu poprawę zakresu ruchu kręgosłupa i stawów oraz wzmocnienie mięśni, które stabilizują stawy. Regularne ćwiczenia, takie jak rozciąganie, ćwiczenia wzmacniające oraz aerobik, pomagają utrzymać elastyczność kręgosłupa i zapobiegają jego usztywnieniu. Kinezyterapia, czyli terapia ruchem, jest niezwykle ważna w leczeniu ZZSK, ponieważ pozwala na utrzymanie aktywności fizycznej pacjenta i zapobiega dalszym uszkodzeniom stawów. W niektórych przypadkach, w zależności od stanu pacjenta, może być zalecane również korzystanie z technik relaksacyjnych i masażu, które pomagają w redukcji napięcia mięśniowego i poprawie samopoczucia. W Centrum Kardiologii i Rehabilitacji oferujemy rehabilitację w przypadku zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, którą realizujemy zarówno w ramach NFZ, jak i komercyjnie. Nasze programy rehabilitacyjne obejmują kompleksowe podejście do leczenia, w tym indywidualnie dobrane ćwiczenia fizyczne, kinezyterapię, terapie manualne oraz wsparcie w zakresie edukacji zdrowotnej.

W leczeniu ZZSK ważna jest również edukacja pacjenta. Pacjenci powinni być świadomi, jak utrzymywać prawidłową postawę ciała, jak unikać nadmiernego obciążania kręgosłupa oraz jakie modyfikacje w codziennym życiu mogą poprawić komfort funkcjonowania. Należy również podkreślić rolę diety, ponieważ odpowiednia dieta, bogata w składniki przeciwzapalne, takie jak kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy C i E oraz minerały, może wspomóc leczenie i poprawić stan zdrowia.

W przypadkach bardzo zaawansowanej choroby, kiedy występuje znaczne usztywnienie kręgosłupa, może być konieczna interwencja chirurgiczna, mająca na celu poprawę ruchomości stawów lub korekcję deformacji postawy. Celem operacji jest usunięcie uszkodzonych stawów lub stabilizacja kręgosłupa w celu poprawy funkcji i jakości życia pacjenta.

Wszystkie te metody leczenia wymagają regularnego monitorowania przez lekarzy specjalistów, w tym reumatologów, ortopedów i terapeutów, aby dostosować terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta i zapewnić jak najlepsze rezultaty leczenia. Wczesne wdrożenie odpowiednich metod leczenia i aktywne uczestnictwo pacjenta w procesie terapeutycznym mają kluczowe znaczenie dla spowolnienia postępu choroby i zachowania sprawności przez długie lata.

Jakie są rokowania?

Dzięki wczesnemu rozpoznaniu i odpowiedniemu leczeniu, większość pacjentów z ZZSK może prowadzić aktywne życie i utrzymać sprawność fizyczną. Kluczowe znaczenie mają regularne ćwiczenia, stosowanie się do zaleceń lekarskich oraz monitorowanie postępu choroby.​

Jeśli zauważysz u siebie objawy sugerujące ZZSK, takie jak przewlekły ból pleców czy poranna sztywność, skonsultuj się z lekarzem reumatologiem. Wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia mogą znacząco poprawić jakość życia i spowolnić postęp choroby.