https://ckr.pl/
Umów wizytę

Uszkodzenie mięśnia nadgrzebieniowego

Siedzący tryb pracy oraz brak aktywności fizycznej powoduje, że nasz układ mięśniowy nie jest przygotowany do stawianym przed nim zadań. Niejednokrotnie każdy z nas często nawet nie wiedząc tym, zmagał się z dolegliwościami bólowymi pochodzenia mięśniowego. Zwykle jest to uczucie napięcia, ból, ograniczenie ruchomości. Rzadziej obrzęk, krwiak czy zmiana kształtu (deformacje). Najczęściej przy pierwszych niewielkich objawach, dolegliwości po kilku/kilkunastu dniach odpoczynku same przechodzą. Gdy dolegliwości przeciągają się w czasie i nasilają się, niezbędna jest wizyta u lekarza lub fizjoterapeuty celem znalezienia przyczyny problemu oraz jego wyleczenia.

Statystycznie jednym z najczęstszych urazów mięśniowych są te dotyczące mięśnia nadgrzebieniowego. W przedstawionym artykule postaram się przybliżyć problem dolegliwości bólowych oraz urazów pochodzących z mięśnia nadgrzebieniowego.

Mięsień nadgrzebieniowy – co to?

Na pozór jest to mały i słaby mięsień jednak pełni on bardzo istotną funkcję dla stawu ramiennego jak i całego kompleksu barkowego. Mięsień nadgrzebieniowy wraz z mięśniami podgrzebieniowym, podłopatkowym i obłym mniejszym wchodzą w skład stożka rotatorów (pierścienia rotatorów). Przyczep początkowy znajduje się w dole nadgrzebieniowym łopatki. Następnie jego ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego biegnie pod wyrostkiem barkowym łopatki i końcowo przyczepia się do szczytu guzka większego kości ramiennej oraz do torebki stawowej stawu ramiennego. Mięsień nadgrzebieniowy wraz z mięśniem naramiennym odpowiada za odwodzenie ramienia. Włókna mięśnia kończące się w torebce stawowej napinają oraz wygładzają ją. Mięsień nadgrzebieniowy bierze również udział w ruchu rotacji zewnętrznej stawu ramiennego. Jego kolejną bardzo istotną funkcją jest centralizacja głowy kości ramiennej w panewce stawu ramiennego.

Mięsień nadgrzebieniowy – przyczyny urazu

Najsłabszym miejscem mięśnia nadgrzebieniowego jest jego ścięgno, które przechodzi pod wyrostkiem barkowym łopatki. Stąd też przyczyny dolegliwości bólowych i uszkodzeń tego mięśnia mogą być przewlekłe oraz urazowe. Jeśli chodzi o przewlekłe uszkodzenia mięśnia nadgrzebieniowego to zwykle ciężko jest wskazać jedną konkretną przyczynę, która doprowadziła do przeciążeń a w konsekwencji uszkodzenia mięśnia. Przyczyn uszkodzeń na skutek zmian przewlekłych upatruje się w nieprawidłowych nawykach i wzorcach ruchowych kończyny górnej oraz nieprawidłowej postawie ciała. Konsekwencją siedzącego trybu pracy zwykle jest garbienie się. Im bardziej przyjmujemy pozycje zgarbioną tym większa jest protrakcja barków. Protrakcja barków powoduje decentralizacje głowy kości ramiennej i rozciąganie mięśnia nadgrzebieniowego. Wraz z unoszeniem się głowy kości ramiennej w panewce na skutek osłabienia mięśnia nadgrzebieniowego dochodzi do tarcia ścięgna tego mięśnia co powoduje mikro urazy. Kolejną przyczyną powstawania mikro urazów jest praca na długich dźwigniach dla stawu ramiennego, czyli np.  częste unoszenie przed siebie ciężkich przedmiotów. Przy długotrwałej pracy na długich dźwigniach mięsień nie ma czasu na regenerację i dochodzi do coraz większej ilości mikro urazów które w konsekwencji mogą prowadzić do naderwania lub bawet zerwania mięśnia. Należy pamiętać że wraz z wiekiem nasze mięśnie tracą siłę, masę oraz elastyczność. Dlatego uważa się że wiek powyżej 50go roku życia również predysponuje do powstawania uszkodzeń mięśnia nadgrzebieniowego. Przewlekłe przeciążenia tego mięśnia są również bardzo charakterystyczne dla pewnych dyscyplin sportowych takich jak np. piłka ręczna czy tenis.

Urazowe przyczyny uszkodzenia mięśnia nadgrzebieniowego występują najczęściej z powodu hamowania bardzo szybkiego i obszernego ruchu w stawie ramiennym. Przykładem takich ruchów może być szarpnięcie przez psa którego prowadzimy na smyczy, zahamowanie próby rzutu czy bardzo dynamiczne uniesienie ciężkiego przedmiotu.

Na skutek starych uszkodzeń mięśnia nadgrzebieniowego o których często nawet nie mieliśmy pojęcia mogą wytworzyć się w mięśniu grube blizny lub zwapnienia które również są przyczyną powstania silnych dolegliwości bólowych.

Mięsień nadgrzebieniowy objawy

W przypadku uszkodzeń mięśnia nadgrzebieniowego na skutek zmian przewlekłych objawy zwykle pojawiają się stopniowo. Pierwszymi dolegliwościami jest ból który pojawia się przy powolnym opuszczaniu  cięższych przedmiotów, czyli w trakcie fazy skurczu ekscentrycznego mięśnia. Najczęściej ból ten pojawia się w zakresie między 60 a 90stopni zgięcia czy odwiedzenia w stawie ramiennym. Pacjenci charakteryzują go zwykle jako silny przeszywający o charakterze szpilki. Następnymi objawami jest ból w zakresie 60-90stopni w trakcie unoszenia kończyny czyli w fazie koncentrycznego skurczu mięśnia. Dalszymi konsekwencjami są bardzo silny ból na początku ruchu, ograniczenie ruchomości stawu ramiennego we wszystkich kierunkach oraz bóle nasilające się w nocy.

W przypadku uszkodzeń o etiologii nagłego urazu natychmiast dochodzi bo bardzo silnego bólu i masywnego ograniczenia ruchomości stawu ramiennego we wszystkich kierunkach. Może pojawić się również obrzęk i ocieplenie tkanki oraz podskórny krwiak świadczący o zerwaniu ścięgna.

Ciekawą informacją jest to że mięsień nadgrzebieniowy rzadko kiedy boli na swoim przebiegu. Zwykle dolegliwości bólowe pochodzące od tego mięśnia mają charakter promieniujący i pojawiają się na tylnej lub tylko bocznej części ramienia.

Można wyróżnić 4 stopnie uszkodzenia mięśnia nadgrzebieniowego:

  • Ist – dolegliwości bólowe bez uchwytnych zmian patologicznych w obrębie mięśnia
  • IIst – Obrzęk i stan zapalny w obrębie ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego
  • IIIst – Częściowe uszkodzenie włókien mięśnia nadgrzebieniowego
  • IVst – Całkowite zerwanie mięśnia z retrakcją kikutów

Mięsień nadgrzebieniowy – diagnostyka

Diagnostykę uszkodzonego mięśnia nadgrzebieniowego możemy podzielić na część obrazową oraz funkcjonalną.

Najlepszymi badaniami do oceny stopnia i rozległości uszkodzeni mięśnia nadgrzebieniowego jest badanie USG oraz badanie rezonansem magnetycznym.

Testy funkcjonalne ze względu na swoją dostępność są łatwe i szybkie w wykonaniu. Dzięki nim możemy zróżnicować czy problem dotyczy mięśnia nadgrzebieniowego oraz ocenić jego funkcję. Przykładowymi testami wykonywanymi w trakcie diagnostyki różnicowej są: test Neera, test Jobe’a czy test bolesnego łuku. Każdorazowo badanie poprzedzone jest wnikliwym wywiadem, który jest bardzo pomocny w ocenie przyczyny urazu.

Mięsień nadgrzebieniowy – leczenie

Rodzaj leczenia dolegliwości pochodzących od mięśnia nadgrzebieniowego zależy od:

  • Stopnia urazu
  • Czasu jaki minął od urazu
  • Etiologii uszkodzenia (przewlekła czy urazowa)
  • Wieku pacjenta

Uszkodzenia mięśnia nadgrzebieniowego w stopniu od I do III leczy się zachowawczo. W pierwszej kolejności rehabilitacja polega na zmniejszeniu dolegliwości bólowych oraz stanu zapalnego w obrębie mięśnia. W tym czasie stosuje się głównie fizykoterapię taką jak: laser, jonoforeza, fonoforeza, pole magnetyczne, krioterapia. Włączana do leczenia jest farmakoterapia w postaci niesterydowych leków przeciwzapalnych. Bardzo dobre efekty daje zastosowanie we wczesnej fazie rehabilitacji zabiegów aktywnej biostymulacji komórek, które przyspieszają proces regeneracji tkanek. W trakcie terapii indywidualnej fizjoterapeuta pracuje nad zmniejszeniem napięcia mięśniowego, poprawie rytmu ramienno-łopatkowego, wzmocnieniem mięśni odpowiadających za depresję tylną łopatki oraz dwugłowego oraz trójgłowego ramienia. Wraz ze zmniejszeniem dolegliwości bólowych dochodzi praca nad zakresem ruchomości w stawie ramiennym we wszystkich jego kierunkach. Bardzo istotną rolę odgrywają ćwiczenia w łańcuchach zamkniętych, które poprawiają stabilizację stawu ramiennego oraz  pomagają bezboleśnie już we wczesnym etapie wzmacniać mięsień nadgrzebieniowy. Dla znacznego przyspieszenia procesu regeneracji tkanki można zastosować iniekcje z osocza bogatopłytkowego (PRP).

Często bagatelizując pierwsze objawy dopiero po długim czasie dowiadujemy się o zerwaniu ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego. Niestety, ale gdy doszło do dużej retrakcji kikutów oraz masywnego zaniku mięśnia nadgrzebieniowego to zwykle na zabieg operacyjny jest już za późno. W tym przypadku postępowanie wygląda podobnie jak w przypadku urazów w stopniu od I do III.

 W przypadku urazów nagłych i szybko zdiagnozowanych wykonuje się zabieg operacyjny polegający na zszyciu lub ponownym przytwierdzeniu mięśnia do swojego przyczepu końcowego. Po takim zabiegu Pacjent przez 3 do 6 tygodni chodzi w ortezie ramienno-odwodzącej. Jednak nawet we wczesnym etapie pooperacyjnym rozpoczyna się rehabilitację polegającą na zmniejszeniu stanu zapalnego, obrzęku oraz na ćwiczeniach w odciążeniu które mają zapobiegać skutkom unieruchomienia kończyny.

Niestety, ale w doborze leczenia istotną rolę odgrywa wiek pacjenta. U osób w starszym wieku ze względu na bardzo szkodliwe skutki unieruchomienia kończyny po zabiegu operacyjnym i duże problemy z przywróceniem zakresu ruchomości w stawie ramiennym leczeniem z wyboru jest leczenie zachowawcze oraz rehabilitacja. W skrajnych przypadkach zerwania mięśnia nadgrzebieniowego wraz z pozostałymi mięśniami stożka rotatorów lekarz może zdecydować o wszczepieniu endoprotezy odwróconej stawu ramiennego. Ma to na celu przywrócenie jak największej ilości funkcji kończynie oraz znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Urazy w obrębie mięśnia nadgrzebieniowego często są bardzo bolesne i znacząco ograniczają funkcję kończyny górnej oraz komfort życia. Ze względu na swoją budowę i umiejscowienie mięsień nadgrzebieniowy nie jest łatwym przeciwnikiem. W większości przypadków proces rehabilitacji kończy się pełnym sukcesem czyli likwidacją dolegliwości bólowych oraz powrotem do wszystkich funkcji kończyny górnej. Nie mniej jednak jest to długotrwały proces który wymaga od kilku do kilkunastu miesięcy systematycznej rehabilitacji.

tekst napisał: mgr fizjoterapii Sebastian Kubiak / CKR Warszawa Wola

Koordynator filii CKR Warszawa Wola

Potrzebujesz pomocy?