Przepuklina kręgosłupa – objawy, przyczyny, leczenie
Kiedyś mówiło się „wypadnięcie dysku”. Oznaczało to bardzo bolesną przypadłość związaną z bólem pleców, szyi, często też głowy, ograniczeniami ruchu, a nawet niedowładami. Przepuklina kręgosłupa, bo o niej mowa, rzeczywiście ma związek z dyskami, poprawnie zwanymi krążkami międzykręgowymi. Ale tak dokładnie, co to jest przepuklina kręgosłupa? Albo inaczej: co to znaczy: wypadnięcie dysku? Czym jest dyskopatia? Jak ją zdiagnozować? Skąd się bierze? No i najważniejsze: jak można to wyleczyć? Postaramy się odpowiedzieć na wszystkie pytania poniżej.
Spis treści
Wypadnięcie dysku – przyczyny przepukliny kręgosłupa
Płaskie, okrągłe krążki o dużej elastyczności, znajdujące się pomiędzy kolejnymi kręgami służą amortyzacji podczas ruchu i zapobieganiu ścierania się kręgów jeden o drugi. Dzięki nim możemy biegać, skakać czy chodzić, mając pewność, że nasz kręgosłup to wytrzyma. Niestety, nie zawsze wytrzymuje. Z wiekiem bowiem dyski tracą na elastyczności, mogą się przesuwać, a nawet wysuwać spomiędzy kręgów. Dzieje się tak też na skutek dużych obciążeń, problemów z nadmierną masą ciała (nadwagą lub otyłością), ale też uwarunkowań genetycznych czy niskiej aktywności fizycznej. Krążki mają w składzie głównie wodę zapewniającą im elastyczność, a składają się w środkowej części z jądra miażdżystego i pierścienia włóknistego, który je otacza. W momencie, kiedy krążek się odwadnia (na RTG jest to opisane jako „dehydratacja krążka”), cała struktura staje się osłabiona i może dojść do pęknięcia pierścienia. To powoduje z kolei wysunięcie jądra miażdżystego, co potocznie nazywamy wypadnięciem dysku.
Wybrzuszenie jądra miażdżystego dysku jest właśnie przepukliną kręgosłupa, zwaną też przepukliną krążka międzykręgowego.
Dyskopatia – co to jest?
To kolejny termin związany ze schorzeniami kręgosłupa. Jest to właśnie choroba zwyrodnieniowa wspomnianego krążka międzykręgowego, czyli przepuklina kręgosłupa. Niestety, jest to bardzo często występująca choroba dotykająca osoby w różnym wieku. Dyskopatie potrafią dawać dolegliwości bólowe nawet przed czterdziestym rokiem życia. W tym okresie życia uszkodzenia dysku mogą być bardzo niebezpieczne, bo jadra miażdżyste są dobrze nawodnione i dużą zawartością mogą powodować ucisk okolicznych struktur. Pacjenci odczuwają ostry albo przewlekły ból, drętwienie w różnych odcinkach kręgosłupa czy kończyn dolnych. Najczęściej diagnozuje się dyskopatię lędźwiową, czyli przepuklina odcinka lędźwiowego. Znana jest też przepuklina odcinka piersiowego kręgosłupa (dyskopatia piersiowa) oraz dyskopatia szyjna (przepuklina odcinka szyjnego).
Dyskopatia szyjna – objawy
Wielu pacjentów nie kojarzy nasilających się bólów głowy, szumów w uszach czy drętwienia rąk z problemami z kręgosłupem. O ile ból karku, między łopatkami czy sztywność szyi mogą prowadzić do wniosku, że coś jest nie tak z naszym kręgosłupem, to już „zwykłe” bóle głowy są uznawane za migreny związane na przykład ze zmęczeniem czy czynnikami meteorologicznymi. Do lekarza pacjenci zgłaszają się dopiero z ostrym epizodem bólowym, który jest spowodowany uciskiem na tkanki miękkie i nerwy. Często okazuje się wtedy, że doszło do poważniejszych uszkodzeń prowadzących do problemów neurologicznych. Dlatego tez nie warto odkładać wizyty u specjalisty, jeśli obserwujemy objawy wymienione powyżej.
Dyskopatia piersiowa czyli przepuklina kręgosłupa piersiowego
To rzadki rodzaj dyskopatii, dość często długo ignorowany ze względu na symptomy podobne do objawów chorób krążenia i serca. Pacjenci często odczuwają ból w klatce piersiowej, który nasila się podczas kasłania, kichania czy śmiechu. Często ból nie ma charakteru ostrego, to raczej dyskomfort, więc łatwo go zlekceważyć. Warto jednak, w przypadku dyskomfortu w piersi podczas gwałtownych ruchów, udać się do lekarza ortopedy. Przepuklina kręgosłupa piersiowego, choć niezbyt częsta, może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia. Może powodować choroby kardiologiczne i płuc.
Przepuklina odcinka lędźwiowego – korzonki, rwa kulszowa
Niektórzy mówią na to „ból korzonków”, inni informują o bólu w dole pleców. Ból korzonków może być rzeczywiście spowodowany przepukliną krążka międzykręgowego. Możemy mieć też do czynienia z rwą kulszową, czyli nerwobólem promieniującym przez pośladek, nieraz aż do stopy. Jeśli ten ból, określany jako ostry, „elektryczny”, albo też długotrwały i uniemożliwiający normalne funkcjonowanie powtarza się, a do niego dochodzi drętwienie nóg i uczucie mrowienia – to powód do szybkiego umówienia wizyty u ortopedy. Często przepuklinę kręgosłupa można skutecznie leczyć metodami zachowawczymi bez konieczności przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego. Nieleczona może prowadzić do niesprawności, a jeśli dotyczy odcinka lędźwiowego – również do nietrzymania stolca i moczu. Bezwzględnym wskazaniem do wizyty u neurochirurga zawsze jest:
- nietrzymanie zwieraczy w okolicy miednicy (mocz i stolec)
- osłabienie siły mięśniowej (np. opadanie stopy, niemożność ustania na piecie)
- silny ból nieulegający próbom zniwelowania, dłużej niż przez 3 miesiące
W powyższych przypadkach bezwzględnie należy udać się do specjalisty. Zbyt późno podjęta próba odbarczenia nerwu może nie przynieść znaczącej poprawy.
Przepuklina kręgosłupa – diagnoza
Należy pamiętać, że przepuklina krążka międzykręgowego nie zawsze daje ostre dolegliwości bólowe. Jeśli wysunięte jądro krążka nie naciska bezpośrednio na żaden nerw, to ból pleców może być słaby i pacjent może być skłonny go długo tolerować, np. przy pomocy leków przeciwbólowych. Ból zaczyna występować kiedy dysk naciska na nerw – bolą wtedy okoliczne tkanki miękkie, zmuszone do ciągłego napięcia w obronie przed ryzykiem przesunięcia się dysku.
Nacisk na nerw kulszowy dający objawy rwy kulszowej jest już trudniejszy do zignorowania. Jest to mrowienie, drętwienie, ból przeszywający pośladek i promieniujący w dół kończyny. Podczas wizyty u ortopedy, lekarz zbada pacjenta fizykalnie, sprawdzi zakres jego ruchu, może też szukać oznak drętwienia nogi czy stopy. Metodą diagnostyczną jest też test Laseque’a – badanie przypominające ćwiczenie, kiedy pacjent leży na plecach, a lekarz podnosi jego wyprostowaną nogę, obserwując kiedy pojawi się ból. W dalszej kolejności procesu diagnozy są badania obrazowe: zdjęcie rentgenowskie, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa.
Leczenie dyskopatii – czy przepuklinę kręgosłupa można wyleczyć bez operacji
Bezoperacyjne leczenie przepukliny krążka międzykręgowego jest możliwe. Leczenie skupia się w takim przypadku na podaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych oraz rehabilitacji. Fizjoterapia ma na celu wzmocnienie mięśni grzbietu, pośladków i brzucha, tak aby ustabilizować kręgosłup, ale również ma wspomagać lepsze ukrwienie tkanek w miejscu dyskopatii. Lekarz może zalecić też zabiegi z zakresu laseroterapii, elektroterapii, magnetoterapii. Pacjent może otrzymać skierowanie na krioterapię, masaże i inne zabiegi, o których zdecyduje lekarz lub fizjoterapeuta, jednak w większości przypadków zalecane będą przede wszystkim ćwiczenia. Nie należy podejmować ryzyka wykonywania ich samodzielnie. Przy dyskopatii, źle wykonane ćwiczenia grożą jej pogłębieniem i pogorszeniem stanu zdrowia pacjenta. Zawsze należy zgłosić się na profesjonalną rehabilitację i – przynajmniej na początku – ćwiczyć pod okiem fizjoterapeuty. W wielu przypadkach cofnięcie uwypuklenia dysku i ustąpienie dolegliwości ze strony kręgosłupa jest możliwe bez dyscektomii czyli zabiegu polegającego na chirurgicznym usunięciu przepukliny. O konkretnych rokowaniach pacjenta poinformuje jego lekarz.
Przepuklina kręgosłupa – ćwiczenia, rehabilitacja, fizykoterapia
Ćwiczenia i rozciąganie mięśni grzbietu to podstawa gimnastyki korekcyjnej. Wiele opisów ćwiczeń, grafik i filmików można znaleźć w Internecie, ale samodzielne „przepisywanie” sobie konkretnych ćwiczeń, zamiast pomóc, może tylko pogłębić problem. Wykwalifikowany rehabilitant to największy sprzymierzeniec w walce z bolącymi plecami i warto skorzystać z jego opieki. Przy prawidłowym wykonywaniu ćwiczeń, wdrożeniu fizykoterapii, terapii manualnej i innych metod rehabilitacji, przepuklina ma szansę się całkowicie wchłonąć. Dodatkową korzyścią z fizjoterapii może być też trwała poprawa postawy ciała dzięki wzmocnieniu mięśni i nabyciu prawidłowych nawyków. Poprawa postury to nie tylko pożądany efekt estetyczny, ale również zmniejszone ryzyko ucisku na korzenie nerwowe.