Endoproteza kolana – co to jest?

Nasze stawy kolanowe są jednymi z najważniejszych w całym ciele – utrzymują prawidłową postawę, umożliwiają chodzenie i siadanie. Niestety, kolana są też często bardzo obciążone, zwłaszcza jeśli pacjent cierpi na nadwagę lub otyłość, ulegają też urazom, z których wiele zdarza się na nartach i podczas praktykowania innych sportów. Stawy kolanowe ulegają też czasami degradacji z powodu czynników środowiskowych, jak np. praca stojąca, wrodzonych, np. nieprawidłowa budowa kończyny, z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów i artretyzmu oraz z powodu zużycia wraz z wiekiem. Wtedy lekarz może zacząć rozmawiać z pacjentem o endoprotezoplastyce, czyli zastąpieniu zniszczonego stawu nowym, wykonanym z bezpiecznych dla organizmu ludzkiego materiałów. Wszczepienie implantu zastępującego zdegradowany staw to rozwiązanie, które umożliwia ponowne korzystanie z pełnego zakresu ruchu i życie bez bólu.

Artretyzm i zwyrodnienie stawu kolanowego – objawy i diagnostyka

Artretyzm czyli dna moczanowa albo inaczej podagra, to niestety choroba przewlekła i nieuleczalna. Może mieć przyczyny naturalne, jak zbyt wysoki poziom kwasu moczowego w organizmie albo mechaniczne albo być związany z innymi chorobami. Objawia się bólem stawów, w tym bólem kolan. Chora osoba może zaobserwować też obrzęk i napięcie skóry w okolicy bolącego stawu, niemożność wykonywania ruchów nóg, które kiedyś były możliwe, ogólne osłabienie, a nawet gorączkę. Kiedy pacjent zgłosi się do przychodni ortopedycznej z ostrym bólem kolana lub kolan, lekarz zleci odpowiednie badania z krwi, by ustalić poziom kwasu moczowego, sprawdzić pracę nerek i oznaczyć inne parametry. Dokona też badania palpacyjnego, czyli zbada pacjenta ręcznie. Potem może być konieczne zrobienie zdjęcia rentgenowskiego i dodatkowo tomografii komputerowej.

Endoproteza stawu kolanowego – kiedy jest konieczna?

W momencie kiedy lekarz zdiagnozuje u pacjenta łagodne zwyrodnienie stawu kolanowego i umiarkowane zniszczenie chrząstki stawowej, zwykle wdraża leczenie nieinwazyjne, czyli przepisuje sterydy działające przeciwzapalnie i środki przeciwbólowe. Może skierować też na zabieg osoczem bogatopłytkowym, kwasem hialuronowym, preparatami medycznymi, czy popularną glukozaminą. Uprzedzi jednak, że terapie te nie mogą odwrócić zmian, a jedynie spowolnią ich postępowanie, nie leczą też przyczyny degradacji stawu. Kiedy jednak ból kolana jest bardzo silny, staw jest sztywny, pacjent nie może normalnie funkcjonować, a podane leki sterydowe i pozostałe metody przynoszenia ulgi nie przynoszą poprawy, konieczna jest wymiana stawu kolanowego.

Endoproteza kolana – wskazania i przeciwskazania do zabiegu

Decyzję o operacji podejmuje lekarz ortopeda wspólnie z pacjentem. Jeśli dotychczasowe metody leczenia nie przynoszą poprawy, a pacjent cierpi na pierwotną lub wtórną postać choroby zwyrodnieniowej, zabieg będzie rekomendowany. Istnieją jednak przeciwwskazania do endoprotezoplastyki kolana. Należą do nich: zaawansowana osteoporoza, otyłość stanowiąca czynnik ryzyka przy podaniu znieczulenia, niektóre choroby nowotworowe, zakażenie skóry w miejscu zabiegowym oraz żylaki. Co do tych ostatnich, to nie zawsze ich występowanie dyskwalifikuje pacjenta. Stopień niewydolności krążeniowej kończyn dolnych musi być starannie zdiagnozowany, potrzebna tu będzie konsultacja chirurga naczyniowego. Także otyłość nie jest przeciwwskazaniem bezwzględnym.

Sztuczny staw kolanowy – jak przebiega wszczepienie endoprotezy kolana?

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego to operacja chirurgiczna przeprowadzana zazwyczaj w znieczuleniu ogólnym. Sam zabieg trwa około dwóch godzin. Chirurg usunie niezdrowe części naturalnego stawu pacjenta i w ich miejsce umieści tzw. staw próbny. Służy to sprawdzeniu ruchomości stawu i ustaleniu najlepszego rozmiaru endoprotezy. Potem następuje już implementacja właściwej protezy, a na koniec lekarz założy dreny odprowadzające nadmiar krwi i zaszyje ranę. Operacja endoprotezoplastyki kolana nie niesie większego ryzyka niż inne tego typu zabiegi. Ewentualne powikłania mogą dotyczyć problemów ogólnych – uszkodzenia naczyń krwionośnych, zakrzepicy żył głębokich, czy zatoru płucnego. Jeśli chodzi o powikłania typowe dla tego typu operacji, to notuje się niewielką ich ilość i należą do nich głównie obrzęki w obrębie kolana oraz infekcje. Może dojść także – choć bardzo rzadko – do obluzowania endoprotezy, przemieszczenia jej elementów, uszkodzenia nerwów czy okolicznych tkanek. Istnieją przypadki, kiedy konieczna jest reoperacja, a nawet czasowe usunięcie implantu.

Rodzaje endoprotez stawu kolanowego – z czego jest endoproteza kolana?

Staw kolanowy łączy kość udową z kością piszczelową i należy do jednego z bardziej skomplikowanych mechanizmów w ludzkim ciele. Ciężko jest omówić tutaj wszystkie rodzaje endoprotez kolana ponieważ istnieje ich niemal 160 wzorów. Ortopeda, dobierając protezę, kieruje się takimi czynnikami jak wiek pacjenta, wzrost i masa jego ciała, stanem zdrowia, trybem życia i poziomem aktywności fizycznej oraz problemem, jaki został zdiagnozowany. Tworzywem używanym do wyrobu endoprotezy kolana są stopy metali, utlenionego cyrkony i tworzywo sztuczne. Polietylen może być więc połączony ze stopem kobaltu i chromu lub innym stopem – metalowo-ceramicznym. Chirurg ortopeda może wstawić całkowitą protezę (wymienić całą powierzchnię kości udowej, piszczelowej i rzepki) albo jeden element stawu. Jeśli chodzi o sposób mocowania protezy, to może być do tego użyty cement kostny, który jest całkowicie biokompatybilny z ludzkim organizmem. W tym drugim przypadku, nowa tkanka kostna tworząca się w miejscu operacji będzie powoli wrastać w endoprotezę. Możliwe jest też połączenie obu tych metod (metoda hybrydowa). O wszystkim zadecyduje chirurg w oparciu o diagnostykę i wskazania medyczne.

Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu kolana

Kiedy pacjent jest jeszcze po operacji w szpitalu, rekonwalescencja skupia się na kontrolowaniu i likwidowaniu obrzęku w miejscu przeprowadzenia zabiegu. Należy też zniwelować ból, dopiero później możliwe jest rozpoczęcie nauki chodzenia i poruszania nogą pod okiem fizjoterapeuty. Przez pierwsze 2-3 miesiące pacjent porusza się o kulach. Rehabilitanci pomogą w odbudowaniu siły mięśniowej, początkowo fizjoterapia będzie odbywać się przy użyciu szyn automatycznych i tzw. ćwiczeń biernych. Należy pamiętać, że pacjent po takim zabiegu nie może samodzielnie uczyć się chodzić czy wchodzić i schodzić po schodach. Opieka i kontrola procesu rehabilitacji jest konieczna. Mówi się, że udana operacja wstawienia endoprotezy kolana to połowa sukcesu. Drugie pół to rehabilitacja, która zwykle trwa od trzech do sześciu miesięcy. Czasami termin też może ulec zmianie, wszystko zależy od stanu pacjenta i decyzji lekarza prowadzącego. Ważna też jest motywacja pacjenta i regularność oraz dokładność w wykonywaniu wskazanych ćwiczeń, czy jest to jazda na rowerku stacjonarnym, czy np. ćwiczenia rozciągające. Lekarz rehabilitacji medycznej może też skierować pacjenta na zabiegi fizjoterapeutyczne, np. z użyciem pola magnetycznego czy lasera, które mogą pomóc osiągnąć zadowalające rezultaty w konkretnym przypadku.

Endoproteza kolana – ile lat wytrzyma, czy możliwy jest powrót do sprawności?

Mitem jest twierdzenie, że sztuczny staw kolanowy wytrzyma około dziesięciu lat. W istocie, jest to 18-25 lat. W przypadku młodszych pacjentów, może istnieć konieczność ponowienia operacji po tym okresie, wiele zależy od poziomu aktywności fizycznej, stanu zdrowia i tego, jak pacjent stosuje się do zaleceń lekarzy i fizjoterapeutów. Po udanej rekonwalescencji osoba ze sztucznym stawem kolanowym może chodzić, tańczyć i biegać dokładnie tak samo jak osoby ze zdrowymi kolanami. Wiele osób jeździ na nartach, przebiega maratony, pływa i korzysta z życia i aktywności sportowych i rekreacyjnych bez ograniczeń, a jedynym śladem po zabiegu jest blizna w miejscu operacji. Pacjenci nie powinni jedynie siedzieć zbyt długo w pozycji ze skrzyżowanymi nogami, tzw. pozycji kwiatu lotosu ani kucać. Oczywiście, konieczne są regularne kontrole ortopedyczne, a zalecane – konsultacje z fizjoterapeutą, by w pełni wykorzystywać możliwości „nowego” kolana.