Endometrioza

Ból związany z miesiączkowaniem w okolicy miednicy, dole brzucha, pachwinie doskwiera wielu kobietom. Jednak w przypadku gruczolistości macicy lub wędrującej śluzówki macicy jest to objaw chorobowy. Endometrioza – bo o niej mowa – to poważna przypadłość, powodująca również problemy z zajściem w ciążę, ale można ją leczyć. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że endometrioza może dotyczyć nawet do 15% kobiet w wieku rozrodczym na całym świecie. Przeczytaj wszystko, co najważniejsze o endometriozie.

Co to jest endometrioza?

Nazwa tej choroby pochodzi od endometrium, czyli wyściełającej macicę błony śluzowej. U zdrowej kobiety endometrium rozrasta się w cyklu miesięcznym, przygotowując się na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej. Przy braku zapłodnienia, błona śluzowa się złuszcza i jest wydalana z organizmu wraz z krwią menstruacyjną. W momencie, kiedy endometrium rozrośnie się poza jamę macicy, jest to stan chorobowy – endometrioza. W organizmie kobiety błona śluzowa przemieszcza się do innych narządów. Najczęściej są to jajniki, układ moczowy, ale również może to być przewód pokarmowy, jama otrzewnej czy sklepienie pochwy.

Dlaczego endometrioza jest niebezpieczna?

Wysepki błony śluzowej pochodzenia macicznego tworzącego  w innych narządach ogniska endometrialne nadal reagują na zmiany hormonalne organizmu kobiety podczas cyklu miesięcznego. Problemem jest to, że kiedy umiejscowione poza macicą endometrium się złuszcza, złuszczona tkanka nie znajduje ujścia. To powoduje infekcje i blizny. Endometrioza daje więc objawy bólowe i prowadzi do wielu komplikacji i dolegliwości. Nieleczona może prowadzić do niepłodności lub problemów z płodnością, stanów depresyjnych i problemów ze zdrowiem psychicznym, problematycznych i bolesnych stosunków seksualnych, zaburzeń jelitowych i ze strony innych układów organizmu. Kolejnym problemem są zrosty, czyli tkanka bliznowa utworzona między narządami. Przedłużające się podrażnienie, a nawet stan zapalny otrzewnej i tworzenie tkanki bliznowej może prowadzić do niedrożności jajowodów oraz problemów z jelitami: zaburzeń ich motoryki i także niedrożności.

Endometrioza – czy to rak?

Jako przewlekła choroba hormonalno-immunologiczna, endometrioza jest porównywana z nowotworem, jednak nim nie jest. Pojawia się jednak wiele cech wspólnych z rakiem jak np. tworzenie się guzków, torbieli, wytworzony komponent zrębowy, nabłonkowy i naczyniowy, zwiększona liczba nieprawidłowych komórek. Według badań statystycznych, wędrujące endometrium może powodować większą podatność pacjentek na nowotwory jajnika, tarczycy, jelita grubego i chłoniaki nieziarnicze. To dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza i podjęcie leczenia.

Przyczyny i objawy

Nie ma zgodności wśród lekarzy i naukowców, co powoduje to schorzenie. Dlatego endometrioza jest leczona objawowo. Do jej objawów zaliczają się:

• ból w okolicach lędźwiowych oraz zlokalizowany w miednicy małej
• bolesne stosunki seksualne
• ból w czasie oddawania moczu i stolca
• obfite, długie i bolesne miesiączki
• sporadycznie: plamienie międzymiesiączkowe, niewielka ilość krwi w moczu lub stolcu
• wzdęcia i zaparcia
• problemy z zajściem w ciążę

Warto zaznaczyć, że ból związany z przemieszczeniem endometrium poza jamę macicy ma charakter regularny. Pojawia się przy każdej menstruacji, może być związany z PMS, znika wraz z pojawieniem się miesiączki. Wiele kobiet odczuwa też bóle podczas owulacji.

Jak rozpoznać endometriozę?

Niestety, standardowe badanie ginekologiczne i wywiad medyczny z Pacjentką zwykle nie daje odpowiedzi, czy przyczyną dolegliwości albo problemów z płodnością jest właśnie endometrioza. Badanie USG jest zwykle pierwszym zleconym przez ginekologa przy podejrzeniu wędrującego endometrium. Lekarz może też zlecić badanie z krwi. Bada się poziom markera CA-125. Ostateczne potwierdzenie diagnozy uzyskuje się dzięki badaniu laparoskopowemu. Lekarz może wtedy też pobrać do badania histopatologicznego wycinki tkanki, a także usunąć część lub wszystkie ogniska endometrium poza jamą macicy. W szczególnych przypadkach zlecana jest także tomografie komputerowa, kolonoskopia i cystoskopia.

Endometrioza – leczenie

Endometrioza jest leczona objawowo, celem terapii jest ograniczenie rozwoju schorzenia, łagodzenie objawów i poprawa jakości życia Pacjentki. Ginekolodzy przepisują często tabletki o działaniu antykoncepcyjnym, by zahamować rozrost błony śluzowej w macicy i poza nią. W tym celu stosowane są preparaty zmniejszające wydzielanie gonadotropiny przez przysadkę mózgową i produkcję estrogenów przez jajniki. Przepisuje się również niesteroidowe leki przeciwzapalne w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz inhibitory aromatazy Niestety, jeśli celem Pacjentki jest zajście w ciążę, powyższe leczenie zmniejsza szanse na powodzenie. Lekarz w porozumieniu z Pacjentką może wtedy zdecydować o leczeniu chirurgicznym – zachowawczym lub radykalnym.

Operacja i laparoskopia

Laparoskopia to metoda zarówno do diagnozowania (stwierdzania ognisk endometrium poza jamą macicy) jak i leczenia. Przy pomocy laparoskopii można usuwać zrosty i torbiele endometrialne. Jeśli Pacjentka chce zajść w ciążę, wskazane jest zachowawcze leczenie chirurgiczne. Polega ono na usunięciu ognisk endometrium, chociaż nie zawsze w całości. Jest to obarczone ryzykiem nawrotu dolegliwości, jednak pozostawia Pacjentce możliwość zajścia w ciążę. Szacuje się, że w ciągu pół roku od zabiegu, u ponad połowy operowanych Pacjentek dochodzi do poprawy płodności. Radykalne leczenie chirurgiczne to metoda stosowana u pań, które nie planują ciąży, a leczenie zachowawcze i farmakoterapia nie przyniosły u nich oczekiwanych rezultatów. Operacja polega na usunięciu macicy i jajników. Niestety, endometrioza jest chorobą nawracającą i nawet radykalne leczenie chirurgiczne nie gwarantuje jej zakończenia.

Endometrioza a fizjoterapia uroginekologiczna

Poza wspomnianymi wyżej metodami leczenia, przy endometriozie zalecana jest też szczególna dieta, zażywanie probiotyków, czy praca z psychiką. Stosowana jest także terapia uroginekologiczna skupiająca się na zmniejszeniu napięć mięśniowych i tkankowych oraz poprawie przepływu krwi i limfy w jamie brzusznej. To przekłada się na zmniejszenie dolegliwości bólowych i poprawie samopoczucia Pacjentki, wpływa również na wydzielanie hormonów. Zmniejszenie napięcia mięśniowego, praca z powięzią, nauka relaksacji są istotną pomocą przy terapii endometriozy. Za każdym razem fizjoterapeuta uroginekologiczny dostosuje metody, zabiegi i procedury do stanu zdrowia Pacjentki, rodzaju i natężenia dolegliwości oraz jej oczekiwań.