Co to jest choroba Hashimoto i jak wpływa na nasze zdrowie?

Choroba Hashimoto, znana również jako przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy, to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w którym układ odpornościowy atakuje własne komórki tarczycy, prowadząc do ich stopniowego zniszczenia. Częstość występowania choroby Hashimoto jest wyższa u kobiet niż u mężczyzn, a ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. ​

Jakie są objawy choroby Hashimoto?

Choroba Hashimoto, będąca przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy, prowadzi do stopniowego uszkodzenia tego gruczołu, co skutkuje niedoczynnością tarczycy. Niedobór hormonów tarczycy wpływa na funkcjonowanie wielu układów w organizmie, prowadząc do różnorodnych objawów.​

Objawy ogólne:

• Zmęczenie i osłabienie – osoby z chorobą Hashimoto często odczuwają chroniczne zmęczenie, brak energii oraz ogólne osłabienie organizmu. ​
• Przyrost masy ciała – mimo braku zmian w diecie, dochodzi do niezamierzonego wzrostu masy ciała, co jest wynikiem spowolnienia metabolizmu. ​
• Zwiększona wrażliwość na zimno – osoby chore odczuwają chłód nawet w ciepłych warunkach, co jest efektem obniżenia tempa przemian metabolicznych. ​
• Zaparcia – spowolniony metabolizm prowadzi do problemów z regularnym wypróżnianiem. ​

Zmiany skórne i włosowe:

• Sucha i łuszcząca się skóra – skóra staje się sucha, szorstka, z tendencją do łuszczenia się, zwłaszcza na łokciach.
• Łamliwe i wypadające włosy – włosy stają się cienkie, łamliwe, a ich nadmierne wypadanie jest częstym objawem.
• Obrzęk twarzy – pojawia się opuchlizna twarzy, szczególnie w okolicach powiek, co nadaje twarzy charakterystyczny, opuchnięty wygląd.  

Zaburzenia związane z miesiączkowaniem:

• Nieregularne cykle miesiączkowe – u kobiet mogą występować nieregularności w cyklu miesiączkowym, w tym obfite krwawienia. ​
• Trudności w zajściu w ciążę – choroba Hashimoto jest jedną z przyczyn niepłodności oraz problemów z donoszeniem ciąży. ​

Objawy psychiczne:

• Depresja i zmiany nastroju – pacjenci często doświadczają obniżenia nastroju, uczucia przygnębienia oraz zwiększonej drażliwości.
• Problemy z pamięcią i koncentracją – trudności w skupieniu uwagi, zapominanie codziennych spraw to częste dolegliwości.

Objawy neurologiczne:

• Bóle mięśni i stawów – występują bóle mięśniowe, osłabienie siły mięśniowej oraz sztywność stawów. ​
• Parestazje – nieprzyjemne odczucia mrowienia, pieczenia czy drętwienia kończyn. ​

Inne objawy to np. bradykardia (obniżenie tętna poniżej normy, co może prowadzić do zawrotów głowy czy omdleń) czy zaburzenia lipidowe (zwiększenie poziomu cholesterolu we krwi, co może prowadzić do rozwoju miażdżycy).

Warto zwrócić uwagę, że objawy choroby Hashimoto rozwijają się stopniowo i mogą być mylone z innymi schorzeniami. W przypadku ich wystąpienia zaleca się konsultację z lekarzem endokrynologiem w celu postawienia diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Jak diagnozuje się chorobę?

Diagnoza choroby Hashimoto opiera się na szczegółowym wywiadzie lekarskim, który uwzględnia objawy zgłaszane przez pacjenta oraz historię medyczną. W ramach diagnostyki wykonuje się badania laboratoryjne, w tym oznaczenie poziomu hormonów tarczycy, takich jak FT4 i TSH. W przypadku choroby Hashimoto, poziom TSH jest zazwyczaj podwyższony, a FT4 obniżony, co wskazuje na niedoczynność tarczycy. Dodatkowo, ważnym elementem diagnozy jest oznaczenie przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO), które są obecne w 90% przypadków tej choroby. W niektórych sytuacjach, dla dokładniejszej oceny stanu tarczycy, wykonuje się badanie ultrasonograficzne, które pozwala ocenić jej strukturę i wykryć ewentualne zmiany, takie jak powiększenie gruczołu lub obecność wole. Te wszystkie testy pozwalają lekarzowi postawić diagnozę i rozpocząć odpowiednie leczenie.

Jak leczy się chorobę Hashimoto?

Leczenie choroby Hashimoto polega głównie na stosowaniu terapii hormonalnej, mającej na celu wyrównanie poziomu hormonów tarczycy, które są obniżone w wyniku zniszczenia komórek tarczycy przez układ odpornościowy. Standardowym lekiem stosowanym w leczeniu jest lewotyroksyna, czyli syntetyczna wersja hormonu tyroksyny (T4), który naturalnie produkowany jest przez tarczycę. Dawka lewotyroksyny jest dobierana indywidualnie na podstawie wyników badań, takich jak poziom TSH i FT4, a także ogólnego stanu pacjenta. Regularne monitorowanie poziomu TSH pozwala na odpowiednią korektę dawkowania leku i utrzymanie hormonów tarczycy w prawidłowym zakresie, co jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania metabolizmu.

W leczeniu choroby Hashimoto bardzo istotną rolę odgrywa także dieta. Zbilansowane odżywianie może wspomóc leczenie farmakologiczne i poprawić ogólne samopoczucie pacjenta. Dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb, ponieważ pacjenci z Hashimoto często borykają się z problemami takimi jak przyrost masy ciała, zmniejszenie energii czy zaburzenia trawienia. Współpraca z dietetykiem klinicznym jest w tym przypadku nieoceniona, ponieważ specjalista pomoże w doborze odpowiednich produktów spożywczych, które nie tylko poprawią funkcjonowanie tarczycy, ale także wpłyną na ogólny stan zdrowia. Dieta dla osób z Hashimoto powinna być bogata w składniki, które wspierają funkcję tarczycy, takie jak jod, selen, cynk oraz witaminy z grupy B.

Dietetyk kliniczny może również zalecić eliminację produktów, które mogą negatywnie wpływać na tarczycę, takich jak nadmiar goitrogenów (substancji zawartych w niektórych warzywach, jak soja czy kapusta), które w dużych ilościach mogą hamować produkcję hormonów tarczycy. Ponadto, w diecie powinny znaleźć się tłuszcze roślinne, białka wysokiej jakości oraz pełnoziarniste produkty, które wspierają metabolizm i pomagają utrzymać prawidłową wagę.

W leczeniu Hashimoto warto również unikać nadmiernego stresu, który może potęgować objawy choroby. Regularna aktywność fizyczna, dopasowana do możliwości pacjenta, jest również zalecana, ponieważ pomaga poprawić samopoczucie, zwiększa energię oraz wspiera funkcjonowanie całego organizmu.

Zatem leczenie choroby Hashimoto to nie tylko farmakoterapia, ale także odpowiednia dieta oraz styl życia. Współpraca z dietetykiem klinicznym może znacząco poprawić efektywność leczenia i jakość życia pacjentów, pomagając im w zarządzaniu objawami choroby i zapobieganiu jej powikłaniom.

Jakie są powikłania choroby Hashimoto?

Nieleczona lub źle kontrolowana choroba Hashimoto może prowadzić do szeregu powikłań, które wpływają na różne aspekty zdrowia i jakości życia pacjenta. Jednym z najpoważniejszych powikłań jest rozwój niedoczynności tarczycy. W wyniku przewlekłego zapalenia tarczycy dochodzi do stopniowego uszkodzenia tego gruczołu, co prowadzi do spadku produkcji hormonów tarczycy, takich jak tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3). Niedoczynność tarczycy spowalnia metabolizm organizmu, prowadząc do objawów takich jak przyrost masy ciała, zmęczenie, problemy z koncentracją, depresja, suchość skóry, wypadanie włosów i zaburzenia miesiączkowe. Z czasem, gdy poziom hormonów tarczycy jest niewystarczający, może to prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak uszkodzenie serca czy innych narządów.

Kolejnym powikłaniem jest rozwój chorób serca. Zwiększone ryzyko miażdżycy i innych schorzeń układu krążenia wynika z faktu, że niedoczynność tarczycy często prowadzi do podwyższenia poziomu cholesterolu i innych lipidów we krwi. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do rozwoju chorób wieńcowych, nadciśnienia tętniczego oraz innych problemów sercowo-naczyniowych. Niedobór hormonów tarczycy obniża także kurczliwość serca, co może prowadzić do zaburzeń rytmu serca i niewydolności serca.

Innym powikłaniem, które może wystąpić przy chorobie Hashimoto, jest problemy z płodnością. U kobiet z niedoczynnością tarczycy mogą występować nieregularne cykle menstruacyjne, obfite miesiączki oraz trudności z zajściem w ciążę. Ponadto, nieleczona choroba Hashimoto może prowadzić do poronień oraz problemy z donoszeniem ciąży. Niedobór hormonów tarczycy wpływa na procesy rozwoju płodu, dlatego prawidłowa kontrola choroby jest kluczowa w okresie planowania ciąży oraz w czasie jej trwania.

Dodatkowo, w przypadku długotrwałej, niewłaściwie leczonej choroby Hashimoto, może dojść do rozwoju obrzęku śluzowatego, znanego również jako myksedema, które jest rzadkim, ale groźnym powikłaniem. Objawia się ono obrzękiem skóry, szczególnie w okolicach twarzy i nóg, a także spowolnieniem funkcji organów. W ekstremalnych przypadkach może dojść do śpiączki myksedematycznej, która jest stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Choroba Hashimoto może także przyczyniać się do rozwoju zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęki oraz problemy z pamięcią i koncentracją. Niedobór hormonów tarczycy ma bezpośredni wpływ na układ nerwowy, a objawy depresyjne są częstym i trudnym do zarządzania problemem u pacjentów z tą chorobą. Zmiany w nastroju, apatia i trudności z koncentracją mogą znacząco obniżyć jakość życia pacjenta.

W długim okresie choroba Hashimoto, nieleczona lub źle kontrolowana, może prowadzić także do uszkodzenia innych narządów, w tym wątroby oraz nerek. Niedoczynność tarczycy wiąże się z obniżoną wydolnością organizmu, co może wpływać na prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, a także na metabolizm tłuszczów i węglowodanów, prowadząc do problemów z trawieniem i wchłanianiem substancji odżywczych.

Zatem, aby zapobiec poważnym powikłaniom choroby Hashimoto, niezbędna jest regularna kontrola poziomu hormonów tarczycy, odpowiednia terapia hormonalna oraz dbanie o ogólny stan zdrowia. Wczesne rozpoznanie i skuteczne leczenie mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań i poprawić jakość życia pacjentów.

Kiedy udać się do lekarza?

Jeśli zauważysz u siebie objawy sugerujące chorobę Hashimoto, takie jak zmiany wagi, zmęczenie czy zaburzenia nastroju, warto skonsultować się z lekarzem endokrynologiem. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają na kontrolowanie objawów i zapobieganie powikłaniom.​

Pamiętaj, że regularne badania kontrolne oraz dbanie o zdrowy styl życia są kluczowe w kontrolowaniu choroby Hashimoto.