Zapalenie rozcięgna podeszwowego

Rozpoczynając swoją przygodę z bieganiem wielu z nas, ambitnych amatorów chciałoby jak najszybciej osiągnąć spektakularne cele. Pokonać pierwsze 21 km, wziąć udział w maratonie, ustanowić kolejne życiówki, by na deser wystartować i ukończyć bieg ultra.

W rezultacie wzrastają obciążenia treningowe, a nieprzygotowany organizm, któremu często nie dajemy czasu na należny mu odpoczynek i regenerację buntuje się. W konsekwencji pojawiają się urazy
i kontuzje narządu ruchu.

Jedną z najczęściej spotykanych dolegliwości u biegaczy długodystansowych jest zapalenie rozcięgna podeszwowego. Jest to struktura o charakterze więzadłowym rozpięta pomiędzy guzem piętowym a paliczkami palców od podeszwowej strony stopy. Stanowi pewnego rodzaju sprężynę, która zamienia siłę skurczu łydki na odbicie stopy. Jego prawidłowa funkcja wydaje się być zatem istotna dla wydolności całego łańcucha kinematycznego u biegaczy.

Jak rozpoznać zapalenie?

Charakterystycznym objawem jest ból na brzuszno-przyśrodkowej części pięty, który nasila się podczas rozciągania, może też zaostrzać się w trakcie wchodzenia po schodach czy przy próbie wspięcia na palcach. Znamienne jest to, iż dolegliwości bólowe są zdecydowanie intensywniejsze rano, po przebudzeniu się, jak również przy pierwszych krokach po dłuższym odpoczynku. Po rozruszaniu się lub po pierwszych 10-15 minutach biegu ból mija. Jeśli jednak zapalenie wejdzie w fazę ostrą, ból nie ustępuje a wręcz nasila się w skutek obciążania. Dlatego tak istotna jest szybka reakcja, by nie zlekceważyć pierwszych symptomów i nie dopuścić do pełnego rozwoju objawów, gdyż wówczas powrót do treningów zdecydowanie wydłuża się i przebiega znacznie trudniej.

Diagnostyka

Podstawowym badaniem diagnostycznym jest usg. Warto wykonać dodatkowo rtg, aby wykluczyć złamanie przeciążeniowe kości piętowej lub inne choroby, które mogą okazać się znacznie poważniejsze. To należy już jednak do lekarza ortopedy, do którego należy się udać, jeśli obserwujemy u siebie opisane wcześniej objawy.

Dlaczego dochodzi do zapalenia?

Możemy wymienić kilka czynników predysponujących do tego rodzaju kontuzji: stopa wydrążona, nadmierna pronacja, wzmożone napięcie mięśnia brzuchatego łydki, słaba elastyczność ścięgna Achillesa, nierówna długość kończyn, błędy treningowe, źle dobrane obuwie itp.

Często jest to kompilacja wszystkich wymienionych czynników. Ale….

Należy też zwrócić uwagę na to, że rozcięgno podeszwowe nie jest wyizolowaną strukturą. Stanowi początkowy odcinek i nierozerwalną całość z tzw. Taśmą Powierzchowną Tylną, która przechodzi w ścięgno Achillesa, mięsień brzuchaty łydki, by łącząc mięśnie grupy kulszowo-goleniowej, mięsień prostownik grzbietu zakończyć swój przebieg na czepcu ścięgnistym i rozcięgnie na czole. Oznacza to, że pierwotna przyczyna dolegliwości może być oddalona od źródła bólu. W ciele mogą występować dysfunkcje wyżej wymienionych struktur, które nie są odczuwalne w codziennej aktywności ale gdy są poddane systematycznie narastającemu obciążeniu jakim jest bieg, uruchamia się lawina mikrouszkodzeń, która kończy się kontuzją najsłabszego ogniwa. W tym przypadku jest nim omawiane rozcięgno podeszwowe.

Dlatego tak ważna staje się rola doświadczonego fizjoterapeuty, który posiada umiejętność całościowego spojrzenia na pacjenta/zawodnika. Fizjoterapeuta przy pomocy odpowiednich testów oceni równowagę mięśniową, elastyczność tkanek, stabilność tułowia/ wydolność mięśni posturalnych, spojrzy na utrwalony wzorzec chodu i technikę biegu. Dzięki temu zajmie się nie tylko objawami ale też dotrze do przyczyny kontuzji i wdroży skuteczny, kompleksowy program rehabilitacji.

Leczenie

Proces powrotu do zdrowia trwa od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy. Czas uwarunkowany jest rozległością zapalenia i innymi objawami towarzyszącymi. Zaleca się przede wszystkim przerwę w bieganiu na ok 4-5 tygodni. W tym czasie stosuje się ćwiczenia rozciągające rozcięgno i ścięgno Achillesa, masaż głęboki tkanek, masaż kostkami lodu. Wspomaga się funkcję leczonych struktur stosując taping i jeśli jest możliwość fizykoterapię.

Nie można zapomnieć o treningu propriocepcji czyli czucia głębokiego, ćwiczeniach krótkich mięśni stopy i o kontroli posturalnej.

Gdy miną dolegliwości warto wspólnie z terapeutą zastanowić się nad ewentualną zmianą techniki biegu (nie zawsze należy do tego dążyć za wszelką cenę), dobrać odpowiednie obuwie lub wkładki i ustalić program treningowy uwzględniając trening uzupełniający.

Po zakończonym procesie rehabilitacji dobrze poprowadzony zawodnik powraca na trasy i stadiony silniejszy, lepiej wyedukowany i z powodzeniem realizuje coraz to bardziej ambitne cele i biegowe marzenia.